Hanefi Mezhebine Göre Haber-i Vahidin Kabul Şartları

Özet

Geçen asırda yaşamış olan bazı oryantalistlerin iddiasına göre İslam alimleri sünnet konusunda yeterince kapsamlı bir şekilde çalışmayıp sadece senetle ilgilenmişler, metin tenkidine gerektiği önemi vermemişlerdir. Bu yanılgının sebebi sünnet üzerine yapılan çalışmaların sadece Hadis alimleri tarafından yapıldığı vehminden kaynaklanmaktadır. Oysa bugün metin tenkidi diye isimlendirilen ameliyeyi Fıkıh ve Usul âlimleri yüzyıllar evvel çok titiz bir şekilde gerçekleştirmişlerdir. Bunun bir örneği olarak haber-i vahidin kabul edilme şartları konusunda Fıkıh Usulü kitaplarında çokça bilgi bulmak mümkündür. Bu kitaplarda dağınık şekilde bulunan haber-i vahidi kabul etme şartları toplanıp incelendiğinde bu açının kesinlikle göz ardı edilmediği ve konuyla alakalı sağlam bir sistem kurulduğu ortaya çıkmaktadır. Söz gelimi bugün sıkça dile getirilen hadisleri Kur’ân’a arz etme meselesi, akla uymayan haberlerin durumu, dinin temel prensiplerine ters bazı rivayetlerin konumu gibi meseleler yüzyıllar önce Usul alimleri tarafından tartışılıp çözülmüştür. Kurulan sistemin/mezhebin ne kadar sağlam olduğunu gösteren haber-i vahidin geneli ilgilendiren bir konuyla alakalı olduğu zaman reddedilmesi gibi son derece önemli prensipler de yine İslam alimleri ve özellikle Hanefi alimler tarafından tespit edilmiştir. Sonuç olarak bazı oryantalistlerin iddia ettiğinin tersine İslam alimlerinin kendilerine düşen görevi en güzel şekilde yerine getirdikleri ve böylece İslam hukukunun ikinci kaynağı olan sünnet konusunda çok geniş kapsamda çalışmalarda bulundukları anlaşılmaktadır.