Makâlât’ta Dört Unsur Alegorisinde Ahlak Algısı

Özet

Makalat’ta bireysel olarak kurtuluşun kişinin “eline, beline, diline hâkim olması”nın yanı sıra topluma iyiliği emretmek ve iyiliği yaşatmak ile şekillendirilen ve bireyden hareketle temellendirilen bir ahlak anlayışı ile mümkün olacağı öngörülmektedir. Bu anlayışın şeriat, tarikat, hakikat ve marifet tarîklerinden geçerek mümkün olduğu anlatılmakta ve bu süreçte bireysel olarak kişinin hayatında hangi aşamaları nasıl ve neler yaparak geçeceği anlatılmaktadır. Bu çalışmada Hacı Bektaşı Veli’nin Makalat’ta insanın fıtratını anlatmak için kullandığı dört unsur (hava, ateş, su, toprak) alegorisi, sonrasında bu dört unsurun kulun Allah’a ulaşmak için kullanacağı “dört kapı” ile (şeriat, tarikat, marifet, hakikat) ilişkisi anlatılmaya çalışılacaktır.