Etik Kavramı Temelinde Whistleblowing (Bilgi İfşası)

Özet

İlk olarak 1963 yılında ıslık çalma anlamında kullanılan whistleblowing kavramı; yasal olmayan veya etik dışı davranışlarda bulunan bireylerin uyarılması için kullanılmıştır. Whistleblowing, örgüt içerisinde kurala aykırı veya etik dışı davranışların yetkili birim veya kişiye bildirilmesi olarak ifade edilse de, Türkçe alanyazında henüz tam bir karşılığı bulunmamaktadır. Örgüt içerisinde meydana gelen değişimler, örgüt içerisindeki rekabet durumu, örgütlerdeki yasa ve etiğe aykırı davranışların ortaya çıkmasına neden olabilmektedir. Bilgi ifşası örgütün iyiliğinin gözetilmesi, yanlış uygulamaların önlenmesi veya ortaya çıkabilecek zararı minimum düzeye getirme amacını taşımaktadır. Örgütsel etkililik ile yakından ilişkili olan iş doyumu, çalışanların beklentilerine karşılık bulabilmesi, işlerinden elde ettikleri hoşnutluk veya hoşnutsuzluk olarak tanımlanmaktadır. İş doyumu yöneticilerin çalışanlarına karşı olan tutumları, çalışma şartlarının belirlenmesi, iletişim, iş güvenliği, ücret gibi faktörlerden etkilenmektedir. Çalışanın yaşı, istekleri, kimliği, sorumlulukları, takdir edilme faktörler içsel doyumla ilişkilendirilmektedir. Yapılan çalışmalar incelendiğinde; çalışanların örgüt uygulamalarında whistleblowing (bilgi uçurma) davranışının temelinde birçok faktörün yer aldığı görülmüştür. Bu araştırmada bireysel etik ve whistleblowing konusuna ilişkin bilgiye yer verilmiş olup, alanyazında yer alan araştırma bulgularına yer verilmiştir.